Δελτίο καιρού για Τετάρτη 15/7

Οι θερμοκρασίες σε όλον τον κόσμο θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν τα επόμενα πέντε χρόνια και μπορεί ακόμη προσωρινά να αυξηθούν κατά περισσότερο από 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, ανακοίνωσε σήμερα ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO).

Αυτό δεν σημαίνει ότι θα ξεπερνούν μακροπρόθεσμα το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου, το οποίο έχουν θέσει οι επιστήμονες για να αποφευχθούν καταστροφικές κλιματικές αλλαγές.

Ωστόσο αυτό δείχνει ότι η τάση για άνοδο των θερμοκρασιών προχωρά με γοργούς ρυθμούς, κάτι το οποίο υπογραμμίζει την "τεράστια πρόκληση" που αντιμετωπίζει ο κόσμος για να τηρήσει τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα του 2015 που προβλέπει τον περιορισμό των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου επαρκώς ώστε να διατηρηθεί η άνοδος των θερμοκρασιών "αρκετά κάτω" των 2 βαθμών Κελσίου από τα προβιομηχανικά επίπεδα, δήλωσε ο γενικός γραμματέας του WMO Πέτερι Τάαλας.

O WMO σημειώνει σε ανακοίνωσή του ότι υπάρχει 20% πιθανότητα οι μέσες ετήσιες θερμοκρασίες, που αυξομειώνονται από χρόνο σε χρόνο, να φτάσουν το όριο του 1,5 βαθμού οποιοδήποτε έτος μεταξύ του 2020 και του 2024. Στο μεταξύ σε κάθε ένα από αυτά τα έτη είναι "πιθανόν" οι θερμοκρασίες να ανέβουν τουλάχιστον 1 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, με σχεδόν κάθε περιοχή να υφίσταται τις συνέπειες.

Η νότια Αφρική και η Αυστραλία, όπου οι πυρκαγιές του περασμένου έτους κατέστρεψαν εκατομμύρια στρέμματα, θα αντιμετωπίσουν πιθανόν μεγαλύτερη ξηρασία από το συνηθισμένο αυτήν την περίοδο ως το 2024, ενώ η περιοχή του Σαχέλ στην Αφρική θα έχει πιθανόν περισσότερες βροχές, σύμφωνα με τον WMO. Η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει περισσότερες καταιγίδες, ενώ η περιοχή του Βορείου Ατλαντικού θα έχει περισσότερους ανέμους.

Οι προβλέψεις αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο μιας νέας προσπάθειας του WMO να παρέχει πιο βραχυπρόθεσμες προγνώσεις όσον αφορά την θερμοκρασία, την βροχόπτωση και την ένταση των ανέμων, για να βοηθά τα κράτη να βλέπουν τον τρόπο με τον οποίο οι κλιματικές αλλαγές μπορεί να διαταράσσουν τα καιρικά φαινόμενα.

Ωστόσο ο κόσμος δεν θα φτάσει μάλλον το μακροπρόθεσμο όριο για άνοδο των θερμοκρασιών κατά 1,5 βαθμό Κελσίου για τουλάχιστον άλλη μια δεκαετία.

Σήμερα η μακροπρόθεσμη τάση δείχνει μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες περίπου 1,2 βαθμό πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, δήλωσε ο Μάικλ Μαν, κλιματολόγος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια.

Ωστόσο ο Μαρσέλο Μένα, πρώην υπουργός Περιβάλλοντος της Χιλής και νυν διευθυντής του Κέντρου Κλιματικής Δράσης στο Ποντιφικικό Καθολικό Πανεπιστήμιο στο Βαλπαραΐσο, δήλωσε ότι ακόμη και βραχυπρόθεσμες άνοδοι της θερμοκρασίας μπορούν να προκαλέσουν ακραία καιρικά φαινόμενα, κάτι το οποίο μπορεί να αυξήσει τις πιέσεις που δέχονται τα κράτη ανά τον κόσμο ενώ ήδη αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν το ξέσπασμα του νέου κορονοϊού.

Η ποσότητα ρεκόρ των 53,6 εκατομμυρίων τόνων ηλεκτρονικών αποβλήτων ή 7,3 κιλά ανά κάτοικο της Γης παρήχθη παγκοσμίως το 2019, μια αύξηση κατά 21% σε σχέση με πριν πέντε χρόνια.

Η Ελλάδα παρήγαγε το 2019 συνολικά 181.000 τόνους ηλεκτρονικών αποβλήτων ή 16,9 κιλά ανά κεφαλή, από τους οποίους περίπου οι 56.000 τόνοι συλλέχθηκαν και ανακυκλώθηκαν. Το ποσοστό ανακύκλωσης στη χώρα μας (περίπου 31%) είναι ακόμη αρκετά κάτω από το μέσο όρο στην Ευρώπη (43%).

Ο συνολικός όγκος των περυσινών ηλεκτρονικών αποβλήτων σε όλο τον κόσμο ισοδυναμεί με το βάρος 350 γιγάντιων κρουαζιερόπλοιων Queen Mary 2 ή -αν έμπαιναν στη σειρά- με μια γραμμή μήκους 125 χιλιομέτρων. Ο χρυσός και άλλα πολύτιμα συστατικά (πλατίνα, άργυρος, χαλκός κ.α.) μέσα στα ηλεκτρονικά απόβλητα που πετιούνται ή καίγονται, εκτιμάται ότι αξίζουν 57 δισεκατομμύρια δολάρια, αξία μεγαλύτερη από το ΑΕΠ πολλών χωρών, σύμφωνα με την έκθεση «Global E-waste Monitor 2020» των Ηνωμένων Εθνών.

Η έκθεση προβλέπει ότι τα ηλεκτρονικά απόβλητα (πεταμένα προϊόντα με μπαταρία ή ηλεκτρικό βύσμα) θα φθάσουν τα 74 εκατομμύρια τόνους έως το 2030, εμφανίζοντας σχεδόν διπλασιασμό μέσα σε 16 χρόνια. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη συνεχώς αυξανόμενη κατανάλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, στον ολοένα μικρότερο κύκλο ζωής τους και στη μείωση των ευκαιριών επισκευής τους.

Μόνο το 17,4% των παγκόσμιων ηλεκτρονικών αποβλήτων του 2019 συλλέχθηκε και ανακυκλώθηκε. Η Ασία γεννά το μεγαλύτερο συνολικό όγκο (24,9 εκατομμύρια τόνους το 2019) και ακολουθούν η Βόρεια και Νότια Αμερική (13,1 εκατ.) και η Ευρώπη (12 εκατ. τόνοι). Την μεγαλύτερη δημιουργία αποβλήτων ανά κεφαλή κάνει η Ευρώπη (16,2 κιλά πέρυσι) και μετά η Β. και Ν. Αμερική (13,3 κιλά). Συνολικά η Ευρώπη ανακυκλώνει περίπου το 43% των e-αποβλήτων της, αν και με αποκλίσεις (59% η Βόρεια, 34% η Νότια και 29% η Ανατολική Ευρώπη).

Τα e-απόβλητα συνιστούν κίνδυνο τόσο για την υγεία όσο και για το περιβάλλον, καθώς περιέχουν τοξικές ουσίες όπως ο υδράργυρος, που προξενούν βλάβες στον εγκέφαλο και στο νευρικό σύστημα. Επίσης, χωρίς σωστή διαχείριση τους, τα ηλεκτρονικά απόβλητα επιδεινώνουν την κλιματική αλλαγή, καθώς συμβάλλουν στην απελευθέρωση «αερίων του θερμοκηπίου» στην ατμόσφαιρα.

Τα περισσότερα απόβλητα παγκοσμίως είναι μικρές συσκευές (17,4 εκατ. τόνοι) και ακολουθούν οι μεγάλες (13,1 εκατ. τόνοι). Οι πεταμένες οθόνες φθάνουν τα 6,7 εκατ. τόνοι, οι λάμπες τα 4,7 εκατ. τόνους και ο τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός τα 0,9 εκατ. τόνους. Η ταχύτερη αύξηση αποβλήτων (7% μετά το 2014) αφορά τον εξοπλισμό κλιματισμού.

Ο Αντώνης Μαυρόπουλος, πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Στερεών Αποβλήτων (ISWA), δήλωσε ότι «οι ποσότητες ηλεκτρονικών αποβλήτων αυξάνονται τρεις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο πληθυσμό και 13% πιο γρήγορα από το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά τα τελευταία πέντε χρόνια».

Ο αριθμός των πυρκαγιών στο τμήμα του τροπικού δάσους του Αμαζονίου που εκτείνεται στη βραζιλιάνικη επικράτεια αυξήθηκε κατά 20% τον Ιούνιο σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα πέρσι, με 2.248 πυρκαγιές, καταγράφοντας τον υψηλότερο αριθμό για τον μήνα αυτό τα τελευταία 13 χρόνια, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία, με τους ειδικούς να εκφράζουν φόβους ότι αυτή η αύξηση μπορεί να είναι προάγγελος μιας επανάληψης των περσινών καταστροφικών δασικών πυρκαγιών.

Παράλληλα, ειδικοί της υγείας φοβούνται ότι ο καπνός που καλύπτει συχνά την περιοχή κατά την περίοδο ξηρασίας, προκαλώντας αναπνευστικά προβλήματα, μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές στους ασθενείς με Covid-19.

Τον Ιούνιο το βραζιλιάνικο Εθνικό Ινστιτούτο Διαστημικών Ερευνών (INPE) κατέγραψε 2.248 πυρκαγιές στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου, από 1.880 τον Ιούνιο του 2019. Τα στοιχεία αυτά που έρχονται μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές τον περασμένο Αύγουστο, που προκάλεσαν παγκόσμια κατακραυγή, υπενθυμίζουν τον ισχυρισμό ότι η Βραζιλία δεν κάνει αρκετά για να προστατεύσει το μεγαλύτερο τροπικό δάσος του κόσμου.

Τον Ιούνιο 2020 ξέσπασαν στον Αμαζόνιο κατά μέσο όρο 75 πυρκαγιές κάθε μέρα, σε σύγκριση με τον μέσο όρο των περίπου 1.000 πυρκαγιών που σημειώνονταν καθημερινά όταν οι πυρκαγιές είχαν κορυφωθεί τον Αύγουστο του 2019.

«Είναι μια κακή ένδειξη, αλλά αυτό που πραγματικά θα μετρήσει είναι ό,τι θα συμβεί από δω και στο εξής», δήλωσε ο Φίλιπ Φερνσάιντ, οικολόγος στο Εθνκό Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Ερευνών στην Αμαζονία της Βραζιλίας. Ένας πιο ανησυχητικός δείκτης είναι η αυξανόμενη αποψίλωση των δασών, είπε, επειδή οι πυρκαγιές συνήθως ξεκινούν για τον καθαρισμό της γης μετά την κοπή δέντρων. Η αποψίλωση των δασών αυξήθηκε κατά 34% τους πρώτους πέντε μήνες του έτους, σε σύγκριση με πέρσι, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία του INPE.

Ο Φερνσάιντ τόνισε ότι η ανεπαρκής επιβολή περιβαλλοντικού ελέγχου από την κυβέρνηση του ακροδεξιού προέδρου Ζαΐχ Μπολσονάρου ευθύνεται για την αυξανόμενη καταστροφή. Η κυβέρνηση Μπολσονάρου, που διάκειται εχθρικά απέναντι στους περιβαλλοντικούς ακτιβιστές, τάσσεται υπέρ των σχεδίων οικονομικής ανάπτυξης, ιδίως της λειτουργίας μεταλλείων και αγροκτημάτων, στο δάσος του Αμαζονίου. Ο Βραζιλιάνος πρόεδρος ανέπτυξε τον στρατό για να προστατεύσει τον Αμαζόνιο τον Μάιο, όπως έκανε και τον Αύγουστο του περασμένου έτους. Παρά την κίνηση αυτή, η αποψίλωση των δασών αυξήθηκε 12% τον Μάιο σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα και αυξήθηκε και τον Ιούνιο.

Το Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Ερευνών στην Αμαζονία (IPAM), μια βραζιλιάνικη μη κυβερνητική οργάνωση, προβλέπει ότι με τον τρέχοντα ρυθμό αποψίλωσης των δασών, μέχρι τα τέλη Ιουλίου θα υπάρχουν περίπου 9.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της Αμαζονίας που θα έχουν κοπεί αλλά δεν έχουν καεί μετά τις αρχές του 2019, όταν ο Μπολσονάρου ανέλαβε την προεδρία.